"Nas súas zapatillas", un innovador proxecto de inclusión a través da Educación Física no colexio Castro Baxoi

A Coruña

O CPI Castro Baxoi de Miño puxo en marcha un proxecto innovador na súa área de Educación Física que busca sensibilizar ao alumnado sobre a discapacidade e promover a inclusión dentro do centro. Baixo o nome “Nas súas zapatillas: vivencias de inclusión a través da educación física”, este proxecto liderado polos profesores Manuel Losada e César Viñas tivo un impacto significativo entre estudantes e docentes, converténdose nun referente no ámbito educativo.

A orixe do proxecto

A idea de “Nas súas zapatillas” xurdiu da observación das barreiras ás que se enfrontaban algúns alumnos con discapacidade no día a día do centro. “Decatámonos de que había alumnado que non podía participar plenamente nas actividades escolares, e queriamos cambiar iso”, comenta César Viñas. A partir de aí, comezaron a deseñar un proxecto que se desenvolveu ao longo de todo o curso escolar, co obxectivo de concienciar e educar ao resto do alumnado sobre as dificultades e necesidades dos seus compañeiros con discapacidades, empregando a Educación Física como ferramenta principal.

Fases do proxecto

O proxecto estruturouse en varias fases, comezando cunha avaliación inicial para identificar as necesidades específicas do alumnado con discapacidades. Tras esta primeira etapa, desenvolveuse unha fase formativa na que se explicou ao alumnado que é a discapacidade e como se pode fomentar a inclusión. A través de lecturas, vídeos e charlas, comezouse a crear unha base teórica.

Posteriormente, leváronse a cabo xogos de vivenciación nos que os estudantes experimentaron en primeira persoa o que supón realizar actividades físicas con diferentes tipos de discapacidade. Usando antifaceis para simular discapacidade visual, tapóns para a auditiva ou limitando o movemento das articulacións, os nenos e nenas puideron poñerse “nas zapatillas” doutros compañeiros. Este enfoque práctico foi clave para que o alumnado comprendese mellor as dificultades que afrontan algunhas persoas no seu día a día.

A colaboración de expertos

Un dos momentos máis especiais do proxecto foi a visita de entidades como a ONCE e o Centro de Promoción de Autonomía Persoal de Bergondo (CEPAP), así como a participación do coñecido xadrecista paralímpico Cucho Boedo, orixinario da Coruña. “O seu testemuño foi moi inspirador para os nenos e nenas; ver que, a pesar de ter unha discapacidade, podes levar unha vida completamente normal con esforzo e perseveranza”, explica Viñas.

Estas colaboracións enriqueceron o proxecto, proporcionando exemplos reais de superación e axudando a que o alumnado comprendese que a inclusión vai máis aló da teoría: é unha realidade que se pode vivir con esforzo e apoio.

Impacto no alumnado

O proxecto non só deixou pegada nos nenos e nenas, senón tamén no profesorado. Manuel Losada comenta que, tras avaliar os resultados a través de enquisas e observacións, puideron observar cambios significativos na forma en que o alumnado percibe aos seus compañeiros con discapacidades. “Moitos deles recoñeceron que antes os trataban de xeito diferente e que agora son máis conscientes das súas necesidades, axudándoos máis e promovendo unha maior inclusión”, sinala Losada.

Ademais, observaron resultados menos tanxibles pero igualmente valiosos, como o aumento da interacción e do compañeirismo durante os recreos, onde os estudantes comezaron a implicar máis aos seus compañeiros con discapacidade nos xogos.

Un proxecto con continuidade

O éxito do proxecto foi tal que os profesores xa están a traballar na súa continuidade. “Incorporámolo na programación deste ano e estamos colaborando co Concello e coa ANPA para darlle aínda máis sentido e alcance”, explica Losada. Ademais, están a explorar a posibilidade de integrar o proxecto con outras áreas, como a educación viaria e a prevención de accidentes que poidan derivar en discapacidades.

O proxecto “Nas súas zapatillas” demostrou ser unha ferramenta poderosa para fomentar a empatía e a inclusión desde idades temperás, e xa está a servir de inspiración para outros centros educativos.

Unha semente que segue medrando

Manuel Losada e César Viñas animan a outros centros educativos a replicar o proxecto. “Estamos encantados de compartir a nosa experiencia e todo o material que empregamos. Cremos firmemente en que esta é unha semente que debe seguir medrando, porque todos debemos aprender a poñernos nas zapatillas dos demais”, conclúe Losada.

O CPI Castro Baxoi deu un paso adiante na educación inclusiva, demostrando que, con creatividade, colaboración e empatía, é posible cambiar as dinámicas nas aulas e construír unha comunidade escolar máis inclusiva e respectuosa.