De Andrés Dobarro a Tanxugueiras: a evolución da música en galego

A Coruña

Esta tarde, a partir das sete e media, a Agrupación Cultural Alexandre Bóveda da Coruña acolle unha conversa moi especial coa participación de Pepe Cunha, o impulsor do proxecto de divulgación musical Ábrete de Orellas. O encontro propón un percorrido pola historia da música pop en galego, dende os primeiros pasos na década dos sesenta ata o panorama actual cheo de diversidade, novos estilos e proxección internacional.

As primeiras cancións en galego: frescura entre dialetos casteláns

Na entrevista, Cunha lembraba como descubriu o galego na música escoitando temas como os de Goma 2 mentres medraba nun contorno ferrolán maioritariamente castelán-falante. "As primeiras cancións en galego na radio eran poucas, pero tiñan frescura", sinalaba.

Segundo o divulgador, a represión franquista limitaba as letras en galego, polo que só se colaban temas costumistas ou aparentemente inofensivos. Os primeiros rexistros discográficos foron tímidos, e aínda hoxe hai debate entre investigadores como Alfonso Espiño sobre quen foi o primeiro artista en gravar pop en galego: Manolo Mirás, Os Españoles... ou outros nomes daquela época.

Andrés Dobarro: o primeiro éxito masivo en galego

Non obstante, se hai un nome que destaca como precursor do éxito popular da música pop en galego, ese é Andrés Dobarro. A súa canción O tren, producida por Juan Pardo en 1970, converteuse nun fenómeno que rachou fronteiras mesmo en plena ditadura. Outros temas como Teño saudade ou San Antón tamén marcaron época. "Durante moito tempo, cando se falaba de música en galego en España, citábanse temas como O tren ou Corpiño xeitoso", lembra Cunha.

Os Resentidos e o salto á modernidade

Un punto de inflexión foi a aparición de Os Resentidos, unha banda que para Cunha supuxo "a asociación do galego coa modernidade, coa poesía e coa ruptura". Cunha rememora como, con apenas 13 ou 14 anos, mercou o disco dos Resentidos xunto co de Siniestro Total, un xesto que sentía case como un acto de consciencia cultural.

O efecto do Xabarín Club e o apoio institucional

Outro dos momentos clave na historia da música pop en galego foi a época de Xabarín Club e outros programas da TVG que, durante os anos noventa, apostaron decididamente por bandas locais e por promover o galego como lingua de vangarda musical. Nese contexto apareceron himnos de grupos como Fía na Roca, Os Papaqueixos, Heredeiros da Crus ou Xenreira, que marcaron a infancia e adolescencia de toda unha xeración.

O bipartito e a diversidade de estilos

Entre 2005 e 2009, durante o goberno bipartito da Xunta, a música en galego viviu outro período de esplendor institucional, con listas de éxitos propias e programación específica. Xurdiron bandas como Ataque Escampe, The Omens ou Familia Caamagno, e a música en galego diversificouse en estilos coma o soul, o funk, o blues ou o rock americano. “Aquel momento fixo de ponte co que temos hoxe”, sinala Cunha.

Tanxugueiras, Sen Senra e o boom da nova escena galega

Na actualidade, Galicia vive un auténtico estoupido musical en galego, protagonizado por artistas que rompen prexuízos e levan o idioma a novas plataformas. Cunha destaca o impacto de Tanxugueiras a partir do Benidorm Fest, que serviu de escaparate para que moitas persoas en España descubriran e pediran máis música en galego.

Ao mesmo tempo, casos como o de Sen Senra, que incorporou o galego ao seu repertorio, ou artistas novos como Joel ou Os Eternos, que gravaron discos enteiros en galego, mostran que o idioma pode ser unha ferramenta de identidade e diferenciación.

Unha historia viva e chea de posibilidades

A charla desta tarde servirá para reivindicar o papel da música pop en galego como expresión cultural viva, moderna e diversa. Como resume o propio Pepe Cunha: “A xente de fóra agradece ese toque distintivo, persoal. O galego é un valor engadido”.