O roteiro de Elviña: recuperar a memoria dos nomes e dos lugares

A Coruña

A partir das 11 da mañá, no corazón do campus de Elviña, comezou unha ruta moi especial: o roteiro do Campus Nomeado. Trátase dunha actividade enmarcada no proxecto homónimo da Universidade da Coruña, que busca recuperar a memoria dos lugares e os seus nomes na contorna universitaria de Elviña, mediante accións participativas e divulgativas abertas tanto á comunidade universitaria como ao propio barrio.

Un roteiro entre veciñas, estudantes e historia viva

A guía desta xornada foi a vicereitora de Igualdade e Diversidade da UDC, Cristina López, quen destacou o bo ambiente do roteiro grazas a unha mañá soleada e á presenza dun grupo numeroso de veciños e veciñas xunto con membros da universidade.

“A Universidade ocupa un espazo con moita historia que ás veces pasa desapercibido para quen vén estudar ou traballar. Con este roteiro queremos recuperar esa memoria co saber experto e coa memoria viva das persoas do barrio”, explicaba Cristina López.

Toponimia, tradición oral e cultura popular

Durante o percorrido, falouse da toponimia local, un elemento esencial para entender o pasado da zona: nomes que contan historias, describen paisaxes ou lembran usos antigos do solo. Así, os camiños, as fragas e os soutos revelan unha identidade que vai máis alá da actual configuración urbana.

Un dos momentos destacados da mañá foi a presentación do libro Por que non hei de cantar?, unha recompilación de cantigas tradicionais da zona do Viña de Ferrol, que tamén forma parte deste esforzo colectivo por evitar que a cultura local desapareza.

“Se deixamos de usar os nomes auténticos ou substituímos por outros alleos, estamos perdendo parte da nosa historia e cultura”, advertía a vicereitora.

O campus que tamén é aldea

Outro aspecto singular do roteiro foi a reivindicación do carácter rural que aínda conserva parte do campus universitario. Neste espazo conviven edificios académicos co recordo de antigas aldeas, actividades agrícolas e mesmo un castro que lle outorga un valor histórico e patrimonial único.

“Aquí vivían mulleres que lavaban roupa, vendían amorodos ou eran leiteiras. Homes e mulleres que levaban os produtos do campo aos mercados da Coruña”, lembraba Cristina López.

Nomes con historia: da Mariña Dourada ao Radoatrás

O roteiro tamén serviu para poñer en valor algúns dos topónimos máis fermosos e evocadores da contorna:

A Mariña Dourada, onde hoxe se atopa o estadio universitario.

As Carballeiras, O Souto, A Fraga, nomes que falan da natureza que un día dominaba o lugar.

Acorredor e Radoatrás, camiños que agochan lendas e relatos esquecidos.

Unha reflexión sobre o nome do campus

A actividade finalizou nas inmediacións da Facultade de Económicas, cunha reflexión interesante sobre o propio nome do campus:

“O que hoxe chamamos Campus de Zapateira, para os veciños e veciñas segue sendo O Castro. Quizais tamén deberiamos repensar como nomeamos os espazos e que implicacións ten iso para a memoria colectiva.”