Habitar o baleiro: dar voz ao rural de Galicia que loita entre cinzas

A Coruña

Nas últimas semanas, Galicia sufriu unha das vagas de incendios máis graves da súa historia recente. A Xunta desactivou xa a situación 2 de risco, pero o Goberno declarou zonas catastróficas nas áreas máis afectadas: Ourense, Pontevedra e tamén concellos da Costa da Morte como Ponteceso e Camariñas.

As cifras falan por si soas: decenas de miles de hectáreas queimadas en cuestión de días, aldeas enteiras cercadas polas lapas e un territorio que precisará décadas para se recuperar.

Testemuños dende o terreo

O fotógrafo Brais Lorenzo e a xornalista Claudia Morán estiveron na primeira liña documentando a traxedia. Ambos forman parte do proxecto Habitar o baleiro, unha iniciativa que leva tempo reflexionando sobre a vida no rural galego e os seus desafíos.

Lorenzo, tras percorrer os incendios en Ourense, describe así a magnitude do vivido: “Estamos diante dun feito histórico. Incendios simultáneos que superaban as 10.000 hectáreas, na mesma provincia e en poucos días. Sentimos que, por moito que fotografiasemos, non conseguiamos transmitir o drama real das aldeas atrapadas entre o lume”.

Morán, con raíces familiares en Ponteceso, engade a súa visión persoal: “Como xornalista cúntalo, pero como veciña tamén o sofres. En Corme e en Valarés o lume golpeou lugares vencellados á miña memoria familiar. Velos arder foi devastador”.

Habitar o baleiro: despoboamento e lume, unha relación evidente

O proxecto Habitar o baleiro, no que participan profesionais do xornalismo e da fotografía, xorde para analizar a despoboación rural e as súas consecuencias na xestión do territorio. Os lumes recentes confirmaron de forma tráxica esa conexión.

“A desaparición de veciños e de modos de vida ligados á terra deixa o monte sen defensa. Antes, os habitantes eran un cortalumes natural. Hoxe, sen esa presenza, o lume esténdese sen control”, explica Lorenzo.

Morán conclúe: “Queremos insistir na idea de que sen un rural vivo non hai futuro para Galicia. Os incendios non son só unha catástrofe ambiental, son tamén o síntoma dunha sociedade que lle deu as costas ao rural”.

Cara a un rural vivo

A vaga de incendios obriga a Galicia a unha reflexión colectiva. O abandono do rural non é só un problema demográfico: tradúcese en territorio indefenso, en biodiversidade perdida e en paisaxes que desaparecen baixo as lapas.

O labor de proxectos como Habitar o baleiro lembra que a reconstrución pasa por apoiar ás comunidades, consumir produtos locais, revitalizar as aldeas e volver mirar cara ao rural como un espazo de vida, non só como un recordo.